Σπόροι Μπάμιες (Abelmoschus esculentus)

Η γεωγραφική καταγωγή τηε μπάμιας αμφισβητείται, με πιθανούς τόπους τη νότια Ασία, την Αιθιοπία και τη δυτική Αφρική. Πάντως το φυτό αυτό καλλιεργείται στις τροπικές, ημιτροπικές και θερμές εύκρατες περιοχές του κόσμου. Συγγενεύει με το βαμβάκι, το κακάο και τον ιβίσκο. Είναι ευαίσθητη στις χαμηλές θερμοκρασίες και απαιτεί θερμό περιβάλλον. Αυτό την κάνει ένα καλοκαιρινό φυτό. Η ονομασία της, μπάμια, προέρχεται από την αραβική λέξη μπαμάι, γεγονός που υπονοεί ότι το φυτό έφτασε στη χώρα μας μέσω των Αράβων.

Το φυτό μεγαλώνει μέχρι τα δύο μέτρα ύψος. Τα φύλλα του έχουν μήκος 10–20 εκατοστά και έχουν σχήμα παλάμης με 5–7 λοβούς. Τα λουλούδια της μπάμιας έχουν διάμετρο 4–8 εκατοστά και πέντε λευκοκιτρινωπά πέταλα, που συχνά έχουν μια κόκκινη κουκίδα στη βάση τους. Ο καρπός της μπάμιας είναι μακρύς, τριχωτός, με γωνίες και μήκος από 5–15 εκατοστά και τρώγεται μόνο όταν είναι άγουρος. Το τοίχωμα του καρπού είναι σαρκώδες και βλεννώδες, ενώ, όταν ωριμάσει, γίνεται ξυλώδες.

 

Τύποι καλλιέργειας

Υπάρχουν δύο τύποι καλλιέργειας της μπάμιας, η ποτιστική και η ξερική. Οι ξερικές μπάμιες  χρειάζονται ελάχιστο πότισμα και είναι οι πιο νόστιμες, αλλά δίνουν σαφώς μικρότερη παραγωγή. Αν το έδαφος της ξερικής καλλιέργειας είναι αργιλώδες, τότε πρέπει να το οργώνουμε καλά το φθινόπωρο για να συγκρατήσει υγρασία από τις βροχοπτώσεις. Για τις ποτιστικές καλλιέργειες τα εδάφη πρέπει να μην είναι αλατούχα ή πολύ υγρά.

 

Η μπάμια ευδοκιμεί σε καλοδουλεμένα και δροσερά εδάφη. Ο πολλαπλασιασμός της γίνεται με σπορά και στην Ελλάδα σπέρνεται μέσα Μαρτίου με αρχές Απριλίου. Η συγκομιδή γίνεται δύο μήνες αργότερα και συνεχίζεται μέχρι και το μήνα Αύγουστο. Κατά το μάζεμα χρειάζεται να φοράτε οπωσδήποτε γάντια, γιατί το φυτό προκαλεί έντονη φαγούρα και ερεθισμό, παρόμοιο  με αυτόν της τσουκνίδας.

 

Ποικιλίες μπάμιας

Οι ντόπιες ποικιλίες μπάμιας στην Ελλάδα είναι οι Μπογιατίου, Μπ-35, Πυλαίας, Λασιθίου, Κιλκίς, Βελούδο και Λειβαδιάς.

 

Καλλιεργούνται και κάποιες ξένες ποικιλίες όπως οι Perkins Spineless, White Velvet, Perkin’s Mamoth, Dwarf Green Long Pod και η ινδική Pusa Sawani. Οι ξένες ποικιλίες δεν προτιμούνται ιδιαίτερα από τους Έλληνες καθώς παράγουν μεγάλους καρπούς. Αυτό όμως μπορεί να είναι και πλεονέκτημα. Στην χώρα μας καλλιεργούνται 27.000 στρέμματα περίπου και η ετήσια παραγωγή φτάνει τους 25.000 τόνους. Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής καταναλώνεται εγχώρια.

 

Η ανάπτυξη της μπάμιας, όπως και άλλων φυτών, επηρεάζεται από τη διάρκεια της ημέρας και της ηλιοφάνειας. Η μπάμια χρειάζεται πολύ ηλιακό φως, αλλιώς το λίγο φως της ημέρας προκαλεί πρώιμη ανθοφορία και μειώνει το μέγεθος των καρπών. Υπάρχουν πάντως και κάποιες ποικιλίες που είναι ουδέτερες στην ηλιακή έκθεση. Επίσης είναι σημαντικό να μην υπάρχει μεγάλη υγρασία στο περιβάλλον (προτιμότερη είναι μια υγρασία της τάξης του 70% –75%). Σε περιόδους και περιοχές με μεγάλη βροχόπτωση, η ποιότητα της μπάμιας είναι χαμηλότερη, γιατί το φυτό προσβάλλεται από σοβαρές ασθένειες στο φύλλωμα του.

 

Πολλαπλασιασμός

Η μπάμια πολλαπλασιάζεται με σπόρους. Για κάθε στρέμμα απαιτούνται 2,5 με 3 κιλά σπόρου. Σε καλές συνθήκες, χρειάζονται τέσσερες μέρες με μια βδομάδα για να βλαστήσουν. Κάποιες ποικιλίες δεν επιτρέπουν τη γρήγορη βλάστηση, γιατί έχουν ένα σκληρό περίβλημα που την εμποδίζει. Για να λύσουμε αυτό το πρόβλημα, εμβαπτίζουμε τους σπόρους σε νερό για 24 ώρες και στη συνέχεια τους σπέρνουμε σε ζεστό έδαφος. Εναλλακτικά, μπορούμε να βάλουμε τους σπόρους σε χλιαρό νερό ή σε χλιαρή κοπριά για 24 ώρες.

 

Μπορούμε επίσης να καλλιεργήσουμε τους σπόρους σε σπορείο, πριν τους μεταφυτέψουμε στο χωράφι ή στον κήπο μας. Οι καλύτεροι μήνες για σπορά μπάμιας είναι ο Απρίλιος και ο Μάιος. Αυτή την εποχή το έδαφος είναι αρκετά ζεστό. Πριν τη σπορά, προετοιμάζουμε το έδαφος με άροτρο, ένα δύο φρεζαρίσματα ή τσαπίσματα και αναμειγνύουμε την οργανική ύλη (κομπόστ).

 

Στη συνέχεια φυτεύουμε τους σπόρους σε βάθος 2–4 εκατοστών. Όταν οι σπόροι βλαστήσουν και τα φυτά φτάσουν σε 5 με 10 εκατοστά ύψος, τα αραιώνουμε ώστε να μείνουν 1–2 φυτά ανά 25–30 εκατοστά. Για να βγάλουμε τα φυτά που περισσεύουν, μπορεί να χρειαστεί ελαφρύ σκάλισμα.

 

Η απόσταση ανάμεσα στα φυτά πρέπει να είναι 20–25 εκατοστά και ανάμεσα στις γραμμές 45–50 εκατοστά. Στις ξερικές καλλιέργειες οι αποστάσεις είναι συνήθως μικρότερες ανάμεσα στα φυτά, ανά 10–15 εκατοστά.