Nasiona Mandragora lekarska (Mandragora officinarum)

Nasiona Mandragora lekarska (Mandragora officinarum)

Cena za opakowanie 5 nasion.

Mandragora lekarska (Mandragora officinarum L.) – gatunek rośliny należący do rodziny psiankowatych. Pochodzi z obszaru śródziemnomorskiego (Algieria, Maroko, Tunezja, Chorwacja, Czarnogóra, Macedonia Północna, Grecja, Włochy, Hiszpania, Portugalia, Izrael, Jordania, Liban, Syria, Turcja, Cypr), ale rozprzestrzenił się również gdzieniegdzie w innych regionach świata. Jest też uprawiany.

Morfologia

Pokrój

Bylina o wysokości do 30 cm i bardzo skróconej łodydze.

Liście

Krótkoogonkowe, zwykle nagie, na końcach zaostrzone^[4]. Duże, podługowatojajowate, karbowanoząbkowane.

Kwiaty

Wyrastają pojedynczo na długich szypułkach, mają 5-wrębny kielich, brudnobiałą lub zielonkawobiałą koronę, 1 słupek i 5 pręcików znajdujących się w rurce korony.

Owoc

Duże, kuliste, żółtawe jagody o nieprzyjemnym zapachu. Osiągają 2–3 cm średnicy^[4].

Korzeń

Gruby, mięsisty, brązowy, często rozwidlony^[5], wrzecionowaty, o długości do 60 cm^[4].

Biologia i ekologia

Bylina. Kwitnie od czerwca do lipca^[4]. Roślina trująca, zawiera m.in. atropinę i alkaloidy z grupy tropanowych. Spożywana w większych ilościach może wywołać podrażnienie dróg oddechowych, podobno także delirium, jest psychoaktywna i ma właściwości mocno pobudzające.

Zastosowanie

• Roślina uprawiana dla korzeni i jadalnych jagód.
• Roślina lecznicza: Ma własności psychoaktywne^[6]. Stosowana w produkcji środków przeciwbólowych, zwłaszcza w chorobach reumatycznych. Jako roślina lecznicza mandragora jest obecnie prawie zapomniana, używana sporadycznie jako składnik o działaniu rozkurczowym.
  • Surowiec zielarski: korzeń (Radix Mandragorae). Jest jednym z surowców tropanowych, podobnie jak liście bielunia, lulka czarnego i korzeni i liści pokrzyku wilczej jagody. Zawiera alkaloidy (ok. 0,37%), w tym hioscyjaminę, skopolaminę, atropinę.
  • Zbiór i suszenie: korzeń wykopuje się jesienią i suszy w cieniu, a następnie w ogrzewanych suszarniach. Korzenie o przeznaczeniu farmaceutycznym przed suszeniem kroi się na plastry^[4].

Udział w kulturze

• Jako roślina lecznicza wymieniona jest już w staroegipskim papirusie Ebersa z 1550 r. p.n.e^[6]. Hipokrates zalecał stosowanie małych doz nalewki dla opanowania depresji i stanów lękowych. Teofrast zalecał stosowanie na rany po zmieszaniu z mąką.
• Na grobowcach egipskich pochodzących z okresu począwszy od 1550 r. p.n.e. znajdują się motywy mandragory^[6].
• W biblijnej Księdze Rodzaju (30,14-16) mandragora występuje jako przedmiot sporu między Rachelą i Leą – dwiema żonami Jakuba. Rachela, która dotąd nie miała dzieci wierzyła, że mandragora uleczy jej bezpłodność^[6].
• W czasach biblijnych uznawano mandragorę za afrodyzjak i stosowano w różnych rytuałach płodności^[6].
• W starożytności mandragorę uważano za środek przeciwbólowy i nasenny. Używano jej więc do ukojenia chronicznych bólów, a także przepisywano na melancholię, reumatyzm i drgawki.
• W czasach Pliniusza Młodszego używano mandragory jako środka znieczulającego, podając pacjentom przed operacją kawałek jej korzenia do żucia^[6]. Była także popularnym składnikiem miłosnych eliksirów, a najsilniejsze z nich miała sporządzać sama Kirke, toteż mandragorę nazywano Kirkaia, tj. roślina czarodziejskiej Kirke.
• Mandragora była atrybutem bóstw podziemnych, zsyłających śmierć, takich jak Hekate, w której czarodziejskim ogrodzie rosła. Mandragora zwana była przez Greków również Apollinaris od stanów transu Pytii delfickiej, wieszczki Apollina.
• W średniowieczu i później, silnie zgrubiały, rozgałęziony korzeń (tzw. alrauna) tej rośliny był uważany za środek magiczny. Korzeń przypomina ludzką postać i wierzono, że jego kształt jest wskazówką do leczenia odpowiednich narządów ludzi^[6].
• Mandragora była prawdopodobnie składnikiem owianej mgłą tajemnicy maści czarownic.
• Wiąże się z nią legenda, według której roślina ta wydaje z siebie zabójczy krzyk, kiedy jest wyrywana z ziemi. Wierzono, że rośnie zawsze pod szubienicami, wyrastając z nasienia wisielca, spływającego do ziemi.