Nasiona Karczoch zwyczajny Green Globe

Karczoch zwyczajny (Cynara scolymus) – gatunek wieloletniej rośliny zielnej należący do rodziny astrowatych. Pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego, obecnie uprawiany w całej Europie i Ameryce Północnej. Według niektórych ujęć taksonomicznych jest to synonim karczocha hiszpańskiego (Cynara cardunculus).

Łodyga

Dorasta do około 2 m.

Liście

Szerokość do 30 cm i długość do 70 cm. Blaszka liściowa głęboko wcinana w górnej części po obu stronach aż do ogonka, który ma 1–2 cm długości. W dolnej części liść staje się pierzasty. Wszystkie odcinki liścia mają wyraźnie ząbkowane brzegi i zaostrzony szczyt. Kolców brak. Górna powierzchnia blaszki jest zielona, z drobnymi białawymi włoskami okrywowymi. Dolna powierzchnia jest jasnozielona lub biała i gęsto owłosiona długimi, splątanymi włoskami. Ogonek i główne nerwy są płaskie na górnej powierzchni. Na powierzchni dolnej są wyraźnie wypukłe i podłużnie prążkowane.

Kwiaty

Zebrane w kuliste kwiatostany, złożone z fioletowych kwiatów (przypominających kwiaty ostu) otoczonych łuskowatymi liśćmi o mięsistych nasadach.

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski

Liść karczocha (Cynarae folium) – cały lub rozdrobniony, wysuszony liść. Surowiec powinien zawierać nie mniej niż 0,8% kwasu chlorogenowego.Zawiera liczne kwasy fenolowe, pochodne kwasu kawowego i chinowego, cynarynę. Charakteryzuje się dużą zawartością składników mineralnych (potasu, sodu i fosforu), witaminy C, błonnika, polifenoli, flawonów, inuliny i hydroksycynamonianów – pochodnych kwasu kawoilochinowego.

Działanie

Z karczochów produkuje się preparaty znajdujące szczególne zastosowanie w leczeniu i długotrwałej profilaktyce podwyższonego poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi^[6]. Karczoch jest również źródłem flawonoidów (luteolina, apigenina). Ekstrakt z liści karczocha ma właściwości hepatoprotekcyjne, przeciwdrobnoustrojowe oraz redukujące poziom cholesterolu. Wykazano silne działanie przeciwutleniające ekstraktu z karczocha^[7]. Działa także przeciw integrazie HIV. Posiada właściwości hipoglikemiczne, prebiotyczne i probiotyczne, wspomaga przepływ żółci w drogach żółciowych^[5]. Polifenole i flawonoidy zawarte w nalewce z liści karczocha wykazują bardzo silne działanie antyoksydacyjne oraz przeciwzapalne^[8][9].:Ekstrakt z karczocha działa in vitro i in vivo szeroko przeciwnowotworowo, silnie wpływając na wzrost, migrację i inwazję w przypadku międzybłoniaka opłucnej.

Roślina uprawna

Znana już w starożytnym Rzymie i Grecji. Jej uprawa upowszechniła się w basenie Morza Śródziemnego przed XII wiekiem. Obecnie uprawiana w krajach o ciepłym klimacie. Znajduje się w Rejestrze roślin uprawnych Unii Europejskiej. W Polsce uprawiana sporadycznie, amatorsko. Wysiewa się nasiona w rozsadnikach cieplarnianych, wysadza do gruntu po ustąpieniu przymrozków. Zbiór od sierpnia do przymrozków. Nie zimuje.

Kulinaria

Karczoch zwyczajny jest warzywem. Częścią jadalną są części główki kwiatostanów po usunięciu zewnętrznych stwardniałych łusek okrywy, pozostałe mięsiste końce łuskowatych okryw kwiatostanu, kwiatostan, jego dno oraz krótki koniec łodygi. U starszych pąków jadalne jest tylko dno kwiatowe. Spożywana po uprzednim ugotowaniu, usmażeniu lub pieczeniu. We Włoszech młode główki kwiatowe po ugotowaniu zalewa się oliwą i przechowuje. Karczochy można konserwować w puszkach. Czasami jako dodatki do surówek oraz jako ozdoba używane są bielone liście.

Wartość odżywcza

Karczochy zawierają około 3% cukrów, 3% białka, tłuszcz i witaminę C. Wartość odżywcza karczochów nie jest duża, ale są cenione ze względu na zawartość cukru – inuliny – może być spożywany przez chorych na cukrzycę. Jest także polecany dla chorych ze schorzeniami wątroby.

Roślina kosmetyczna

Karczoch jest uważany za cenny dodatek do płynów oczyszczających skórę, toników, lotionów, kremów i maseczek kosmetycznych